Wprowadzanie wysokiej jakości idei edukacji globalnej w szkole jest zazwyczaj procesem długofalowym i skomplikowanym z wielu powodów. Po pierwsze, zakres problematyki związanej z edukacją globalną obejmuje wiele wątków, często bardzo szerokich, takich jak np. zrównoważony rozwój, zmiany klimatu czy odpowiedzialna konsumpcja. Po drugie, edukacja globalna ma w uczniach/ennicach wykształcać szereg umiejętności, dzięki którym stają się świadomi i odpowiedzialni za świat. Jest to niewątpliwe duże wyzwanie dla nauczycieli/ek, niemniej możliwe do realizacji, dzięki wprowadzaniu metod, które pozwalają ów proces ułatwić. Jedną z metod, którą warto wziąć pod uwagę jest GRA MIEJSKA.
Gra miejska nie jest niczym nowym, ale jej wykorzystanie w wprowadzaniu edukacji globalnej w Polsce zaczęło się stosunkowo niedawno. Dużym atutem tej metody jest wprowadzanie treści edukacyjnych poprzez zabawę i aktywność fizyczną. Kolejnym to elastyczność w projektowaniu gry – można ją dowolnie modyfikować i dostosowywać do tematu oraz warunków zewnętrznych np. miejsca i liczby osób. Najlepiej jest przeprowadzić ją na terenie miasta, poruszając się po mieście jako “planszy”, ale można zorganizować ją również w mniejszej skali, na terenie szkoły czy biblioteki.
W edukacji globalnej gra miejska może być skutecznie wykorzystywana do prezentacji, i co za tym idzie, zrozumienia przez uczniów/ennice globalnych wyzwań i zależności. Może pokazywać rozwiązania globalnych problemów (również na poziomie lokalnym), skłaniać do dyskusji i refleksji. Świetnym pomysłem jest zadedykowanie gry poznawaniu Celów Zrównoważonego Rozwoju (Sustainable Development Goals – SDG), jak to ma miejsce w edycjach 2016-2017 gry FAIR TRAIN w Katowicach i Piekarach Śląskich. Tematykę gry możemy skoncentrować wokół zagadnień odpowiedzialnej konsumpcji, praw człowieka, Sprawiedliwego Handlu i wielu innych.
Gra miejska stwarza przestrzeń na wspólną pracę uczniów/ennic i rozwijanie się w ramach edukacji rówieśniczej. Dzięki temu dzieci i młodzież nabywają w procesie upodmiotowienia wielu cennych kompetencji, tak ważnych dla bycia obywatelem/ką współczesnego świata. Podmiotowe usytuowanie człowieka w świecie wartości i odnoszenie się do nich stanowi płaszczyznę rozwiązywania problemów oraz uzdalnia do ich rozwiązywania, rozwijając przy tym siły twórcze, doskonaląc umiejętności, kształtując postawę odpowiedzialności*. Powyższy opis stanowi podstawę do myślenia o działaniach aktywizujących również jako o procesie, który bezpośrednio oddziałuje na uczniów i uczennice oraz pozwala na ich zaangażowanie, rozwinięcie poczucia sprawczości, a poprzez to na stawanie się aktywnym i odpowiedzialnym obywatelem/ką. Wpisuje się to w założenia edukacji globalnej mówiące o rozwoju kompetencji społecznych i osobistych uczniów i uczennic, warunkujących odpowiedzialne funkcjonowanie we współczesnym świecie. W edukacji poprzez działania aktywizujące szczególnie istotne jest:
›› wzmacnianie poczucia bycia podmiotem działań (podmiotowość),
›› budzenie ciekawości poznawczej,
›› rozwój krytycznego myślenia,
›› budowanie poczucia własnej wartości,
›› budzenie odpowiedzialności za własne działania,
›› wzmacnianie poczucia sprawczości.
Potencjał, jakim dysponują uczniowie/ennice w zakresie edukacji innych, często jest niezauważany i pomijany w procesie edukacyjnym. Dzięki umożliwieniu młodzieży uczenia się od siebie nawzajem możemy zwiększyć zasięg jego oddziaływania – dotrzeć do większej liczby osób, ponieważ młodzi ludzie sami stają się edukatorami i przekazują wiedzę dalej swoim rówieśnikom (jest to tak zwana edukacja rówieśnicza, ang. peer-to-peer education). Dzięki otrzymanemu zaufaniu i powierzeniu im nowej roli edukatorzy (uczniowie i uczennice) nabywają pewności siebie, zdobywają nowe umiejętności oraz wzrasta ich samoocena. W przypadku organizacji gry zwróćmy uwagę na moment przygotowań merytorycznych – niech uczniowie i uczennice sami zdobędą potrzebną wiedzę, opracują program wydarzenia, materiały (np. na podstawie analizy literatury przedmiotu i samodzielnie przygotowanej prezentacji dla grupy) oraz sposób komunikacji propagowanych treści.
*Wychowanie ku wartościom. Elementy teorii i praktyki. Tom I: Godność, wolność, odpowiedzialność, tolerancja, K. Chałas, Kielce 2006, s. 31
Fot. Fair Train 2013